GEREDE İLÇESİNİN TARİHÇESİ
“Gerede” adının ilkçağlarda kullanılan “Kratia”dan türediği bilinmektedir.Tarih içersinde FLAVİOPOLİS, GEREDİA, KRATYA, GERDİBOLİ, GERDÜPEBOLİ, GERDEPEBOLİ, GERDELE, GEREDE isimleri ile söylenmiştir.Kuruluşu ilk çağda Anadolu’da medeniyet kurmuş BİTİNYALILAR devrine dayanır.Sırasıyla Bitinyalılar, Frigyalılar, Lidyalılar, İranlılar, Makedonyalılar, Romalılar ve Bizanslılar idaresinde varlığını devam ettirmiştir. Roma imparatoru 1.Theodosisus(Büyük) Bithynia ve Paphlagonia’nın bir bölümünü ele geçirdiğinde burada “Honorias Eyaleti” ni kurduğunda Flaviopolis Honorias’ın önemli kentlerinden biri oldu.
Bizans İmparatorluğu zamanında İstanbul Patrikhanesine bağlı bir psikoposluk merkezidir.Orta çağda müslüman Türk’lerin eline geçmeden önce şehir merkezinin Keçi Kalesi diye bilinen yerde Bizans Hakimiyetinde olduğu bilinmektedir.
Müslüman Türklerin eline geçtikten sonra bugünkü yerinde bir uç beyliği şeklinde yeniden kurularak Oğuz Türkleri ile iskan edilmiştir.(1197)Günümüzde Kayı ön adlı köyleri hala varlıklarını devam ettirmektedirler.(Kayı,Kayıkiraz,Kayısopran,Salur,Afşar,Kösreli,.....) Uç beyliği döneminde yarı bağımsız bir şekilde,Büyük Selçuklular,Anadolu Selçukluları,İlhanlılar’a bağlı olarak,Osmanlılar’a geçmeden önce de bir müddet müstakil beylik olarak yaşadı. I.Alaaddin Keykubat(1219-1237) zamanında Gerede Anadolu Selçıklu Devletini meydana getiren 21 eyaletten biri idi.
Yıldırım Beyazıt Kastamonu’ya ilerlerken Gerede’yi Osmanlı topraklarına kattı(1395).O devirde Yıldırım Beyazıt tarafından Gerede’ye bir cami,bir hamam ve iki medrese yaptırılmıştır.Köprülüler devrinde de 2 Kervansarayın varlığı bilinmektedir. 1692 yılında Gerede,Bolu Sancağına bağlı subaşılık haline getirildi.1812 yılında 19 kazanın birleştirilmesiyle Bolu-Safranbolu birleşerek mutasarrıflık kurulmuş ve Gerede bu yönetim içinde kaza merkezi olarak yer almıştır.1864 yılından 1870 yılına kadar nahiyelik dönemi yaşadı.1870 yılında Bolu Sancağına bağlı kurulan 5 kazadan biri de Gerede’dir.Nahiyeleri de Mengen ve Çağa’dır (Kastamonu Salnamesi,Devlet salnamesi).
İbn-i Batuta Seyahatnamesinde Gerede’yi şöyle anlatır:”Burası bir yayla eteğinde güzel ve büyük bir şehirdir.Çarşı ve caddeleri geniştir.Dünyanın en soğuk yerlerinden biridir.Ayrı ayrı mahallelere bölünmüş olup,her mahalle halkı kendi aralarında yaşar,öteki mahallelerle bir yakınlık kurmaya çalışmaz.”
Evliya Çelebi XVII.y.y.da Gerede’den geçmiş ve Seyahatnamesinde Gerede’yi şöyle anlatmıştır.“Gerede, Bolu sancağı hakinde subaşılıktır.150 akçelik kazadur.Yeniçeri serdarı vardır.Şehir bir vasi ova içinde olup 100 adet tahta ve kiremit örtülü tarzı kaim hanesi vardır.9 mahallesi,10 mihrabı var. Çarşı içindeki cami güzeldir.3 tekke,1 hamam,3 han,200 dükkan,7 kahvehanesi vardır.Cümle esnafından ziyade debbağ ve bıçakçısı vardır.Gerede göni ve sathiyanı meşhurdur.Abu havası latif yayla yerdir.Ahalisi gayet tendürüttür. Halkı ekseriya softa ve talebedir. Soğuğu pek çoktur.Efvah-ı nasta soğuk anılsa;Erzurum soğuğu beni Geredede bulun demiş,deyu darbumesel söylerler.Halkı zinde,mücessem,seci Türk taifesidir.4 çevresi,cenubu Kenkırı şehrine varıncaya kadar mamur nahiyelerdir.40-50 bin Etrak taifesi vardır.”
1810 yılında Morier isimli bir seyyah Gerede’ye uğramış ve “İran’a, Ermenistan’a, Anadolu’ya ve İstanbul’a Seyahat” eserinde şunları yazmıştır: ”Gerede büyük bir şehirdir, girişinde fazla miktarda deri fabrikaları (tabakhane)görülüyor.Dükkanlar ve pazarlar iyi görünüşlü Türklerle dolu.”
Milli Mücadele yıllarında 13 Nisan 1920 de Düzce’de başlayan ayaklanma 21 Nisanda da Gerede’ye sıçramış,Ankara Hükümetinin Bolu Mebusu Şükrü Bey ve Hüsrev Beylerin müfrezelerinden oluşan iyi niyet kurulu Gerede yolunda ayaklanan köylülerce yakalanarak Bolu ve Düzce’ye götürülmüştür.Bunun üzerine bölgeye gönderilen Rafet Bey 31 Mayıs ta Gerede isyanını bastırmıştır*.
Not*:Gerede’nin isyana katılması ile ilgili geniş bilgi Rahmi Apak’ın 1990 Türk Tarih Kurumu Basımevi “İstiklal Savaşında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu”eserinden elde edilebilir. “Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XXIV.Dizi-Sa.16”
Gerede 1923 yılında vilayet olan Bolu’nun Düzce Mudurnu,Göynük ile birlikte 4 kazasından biri haline gelmiştir.
T.C.
GEREDE KAYMAKAMLIĞI
İLÇE MÜFTÜLÜĞÜ
KURULUŞUN GENEL TANIMI :
İslam dininin inançları, İbadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri Diyanet İşleri Başkanlığı adına yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek üzere Diyanet İşleri Başkanlığını temsilen kurulmuştur.
a). GÖREVLERİ:
1) İslam dininin inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri yürütmek;
2) İbadet yerleri ile Kur’an Kurslarını yönetmek, düzenlemek ve denetlemek;
3) Vaaz, hutbe, Konferans ve benzeri faaliyetlerle toplumu din konusunda aydınlatmak; Dini ve Milli bütünlüğü bozucu akımlara karşı gerekli tedbirleri almak; bu konularda yetkili makamlara teklifde bulunmak;
4) Dini konularda toplumu aydınlatmak amacı ile Camii içinde ve dışında yapılacak Vaaz, hutbe, konferans, seminer ve kursların proğramlarını düzenlemek ve bu işlerde görev alacakları tesbit etmek veya izin vermek;
5) Dini bayramlarda bayramlaşma düzenlemek;
6) İhtida için başvuranlarla ilgili işlemleri yapmak;
7) İbadete açılması istenen cami ve mescitlerle, Cuma ve Bayram namazları kılınmak üzere tahsis edilen yerlere gerekli müsaadeyi vermek;
8) Başkanlık yayınlarının tanıtılması, dağıtımı ve satışı ile ilgili işleri yürütmek;
9) Camilerin avlusunda veya müştemilatında, Kanuni gerekleri yerine getirerek teberru toplamak isteyenlerin bu taleplerini incelemek ve uygun görülenlere izin vermek;
10) Camilerin avlu ve müştemilatında satıcılık, dilencilik ve benzeri, cemaati rahatsız edici faaliyetler ile, islami kurallara uymayan davranışların önlenmesini sağlamak;
11) İhtiyaç duyulması halinde, Başkanlığın izni ile hizmetiçi eğitim kursları açmak;
12) Ramazan ayı, dini gün ve geceler ile diğer günlerde camilerde yapılacak vaazlar ile okunacak mukabele ve mevlitlerin proğramlarını yapmak ve bu görevleri yapacakları tesbit etmek;
13) Cami ve mescitlerde mutat ibadetler dışında yapılacak dini amaçlı diğer talepleri incelemek; uygun görülenlere izin vermek;
14) Fahri vaizler ve Köylerdeki kadrosuz cami görevlileri ile ilgili işlemleri yürütmek;
15) Camilerin onarımında ilgili ve yetkili mercilerle işbirliği yapmak;
16) Özel ve tüzel kişilerce yaptırılacak camilerin yer ve şekilleri hakkında istişari bilgiler vermek ve kıble tesbitini yapmak;
17) Cami ve mescitlerdeki teberrukat eşyasının tesbiti, numaralanması, değerlendirilmesi, korunması, yerlerinin değiştirilmesi, satışı ve satıştan elde edilecek paraların benzeri hizmetlere tahsisi, denetlenmesi ve sair hususların yürütülmesi ile ilgili işlemleri mevzuatına uygun olarak yapmak
18) Cami, müftülük hizmet binası veya müftülük sitesi, personel lojmanı, Kur’an kursu binası İmamevi veya meşrutası gibi tesislerin inşa ettirilmesi, hizmete açılması ile bu tür tesisler için bina ve arsa satınalma veya komulaştırma ve intifa hakkı tesis etme işlemlerini yürütmek;
19) Görev alanı ile ilgili konularda yetkili makamlarca verilen diğer işleri yapmak.
b) TEŞKİLAT YAPISI :
Diyanet İşleri Başkanlığını temsilen İl Müftülüğüne bağlı olarak İlçe Müftülüğü adı ile hizmet veren teşkilatımız, Genel İdare Hizmetleri, Din Hizmetleri veya Yardımcı Hizmetler Sınıflarından oluşmaktadır. Din Hizmetleri Sınıfını oluşturan Müftü, Vaiz, Kur’an Kursu Öğretmeni, İmam Hatip, ve Müezzin Kayyımlarca, Din Hizmeti Kur’an Kurslarımızda ve Camilerimizde verilmektedir.
Bunun yanı sıra düzenlenen Konferans, Panel ve Seminerlerle birlikte Başkanlık Yayınlarının tanıtımı dağıtımı ve satışı ile de Din Hizmeti verilmeye çalışılmaktadır. Teşkilatımıza bağlı olarak Din Hizmeti verilen Kur’an Kurslarımız ve Camilerimizle ilgili genel durum aşağıya çıkarılmıştır.
KUR’AN KURSLARI
Müftülüğümüze bağlı B ve C Grubu 9 adet Kur’an Kursu mevcut olup, 8’sı şehir merkezinde 1’i ise şehir dışındadır. Bu Kurslarımızda 12 kadrolu, 3 geçici görevli, 1 Geçici Kur’an Kursu öğreticisi görev yapmaktadır. Ayrıca 2015-2016 Eğitim Öğretim yılı içerisinde İlçe merkezi ve köylerde 31 adet ( D ) Grubu Kur’an Kursu açılmış 33 Geçici Kur’an Kursu öğreticisi ile eğitim-öğretime devam etmektedir.
Kurslarımızla ilgili dağılım şöyledir.
B VE C GURUBU KUR’AN KURSLARI:
KURSUN ADI : DURUMU KAPASİTE
1. Yeni Camii Erkek Kur'an Kursu Yatılı 140
2. HocazadeK.Efendi Kız Kur'an Kursu Yatılı 150
3. Veysel Karani Camii Kur'an Kursu Gündüzlü 60
4. Hacı Sadık Kız Kur'an Kursu Gündüzlü 60
5. Hacı Halil Efendi Kız Kur'an Kursu Gündüzlü 60
6. Dayıoğlu Kur’an Kursu Gündüzlü 50
7. Zeliha Erdoğan Kız Kur’an Kursu Gündüzlü 60
8. Cevaplar Kur'an Kursu Gündüzlü 60
9.Abdulhamit Camii Kız K.Kursu Gündüzlü 50
2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILINDA AÇILAN ( D ) GRUBU KUR’AN KURSLARIMIZ;
1 ARKUT SPORCU EĞİTİM MERKEZİ U
2 KREDİ YURTLAR KURUMU KIZ
3 KREDİ YURTLAR KURUMU-ERKEK
4 NUHÖREN KÖYÜ CAMİİ U
5 İHVAN SİTESİ U
6 İPEK YOLU DERNEĞİ U
7 DAYIOĞLU 4-6 YAŞ GRUBU U-2
8 HZ.ÖMER CAMİ
9 KEY-DER 4-6 YAŞ GRUBU-2
10 MERKEZ 4-6 YAŞ GURUBU-2
11 KEY-DER 4-6 YAŞ GRUB3
12 IBRICAK KÖYÜ MAKAM-I MAHMUD CAMİİ U
13 HALAÇLAR KÖYÜ U
15 SAMAT KÖYÜ
16 YELKENLER KÖYÜ U
17 YUNUS EMRE CAMİ U
18 HACI SEYİT MEHMET CAMİ U
19 DAYIOĞLU 4-6 YAŞ GRUBU U
21 GÜNELDEMİRCİLER KY. KABAKLAR MAH.U
22 GÜNELDEMİRCİLER KY.GAZİLER MAH.U
23 GÜNELDEMİRCİLER KY. BIÇAKCILAR MAH.U
24 GÜNEYDEİRCİLER KÖYÜ
25 HACI AHMET DÜŞ CAMİİ U
26 SÜLEYMANİYE CAMİ U
28 KEY-DER- 4-6 YAŞ GRUBU-1
30 MERKEZ 4-6 YAŞ GURUBU-1
31 MERKEZ BAYANLAR
CAMİ DURUMU
İlçemizde tarihi özelliği olan Camii bulunmamakla beraber inşası eski olan camilerimiz mevcuttur. Sadece Aşağıovacık Köyü Camii orjinal halini yansıtmaktadır. Cami durumu aşağıdaki şekildedir
CAMİ ADI KADROLU KADROSUZ TOPLAM
Merkez Camileri 29 - 29
Köy Camileri 93 - 93
Köy Mahalle Camileri 61 17 78
------- ------- ------
183 17 200